บทคัดย่อ
ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ (Polycystic Ovary Syndrome: PCOS) เป็นความผิดปกติของระบบต่อมไร้ท่อที่พบได้บ่อยในหญิงวัยเจริญพันธุ์ มีอุบัติการณ์ประมาณร้อยละ 4 ถึง 20 และมักไม่ได้รับการวินิจฉัยและการรักษาที่เหมาะสม ส่งผลให้เกิดผลกระทบต่อคุณภาพชีวิต สุขภาพจิต และระบบสืบพันธุ์ของผู้ป่วยได้มาก พยาธิสรีรวิทยาของ PCOS เกิดจากความซับซ้อนของหลายกลไก ได้แก่ ภาวะ insulin resistance, ภาวะ hyperandrogenism, ความผิดปกติของ hypothalamic-pituitary-ovarian axis, และปัจจัยทางพันธุกรรม ส่งผลให้เกิดอาการทางคลินิกที่หลากหลาย เช่น รอบเดือนไม่สม่ำเสมอ ขนดก สิว ภาวะมีบุตรยาก ตลอดจนภาวะแทรกซ้อนทาง metabolic รวมถึงโรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง และโรคหัวใจและหลอดเลือด การวินิจฉัยโรคอาศัยเกณฑ์ Rotterdam ซึ่งกำหนดให้มีอาการอย่างน้อย 2 ใน 3 ข้อ ได้แก่ รอบเดือนผิดปกติ มีอาการหรืออาการแสดงที่เข้าได้กับภาวะ hyperandrogenism และรังไข่มีถุงน้ำหลายใบจากการตรวจ ultrasound การรักษาเน้นการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเป็นการรักษาหลัก ร่วมกับการใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม ยาเพิ่ม insulin sensitivity และยา antiandrogenic ตามความต้องการและความเหมาะสมของผู้ป่วยแต่ละราย เภสัชกรในร้านยามีบทบาทสำคัญในการคัดกรองผู้ป่วยเบื้องต้น ให้คำปรึกษาการใช้ยาและผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ติดตามผลการรักษา รวมถึงส่งเสริมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมและส่งต่อผู้ป่วยเมื่อจำเป็น ซึ่งเป็นส่วนสำคัญในการยกระดับคุณภาพการดูแลผู้ป่วย PCOS